Sterke Luchthaven - Programma Aanpak Ondermijning Schiphol (PAOS)

PROGRAMMA ONDERMIJNING

De luchtvaart op Schiphol kent een efficiënte, logistieke afhandelingsketen rond vliegverkeer, reizigers- en vrachtvervoer, bagagestroom en bevoorrading. Hiermee is Schiphol als belangrijkste internationale luchthaven van ons land helaas ook een aantrekkelijk doelwit voor (internationaal) georganiseerde criminaliteit. Denk bijvoorbeeld aan de smokkel van verdovende middelen, maar ook van geld en goederen naar en uit Nederland. Deze criminele activiteiten kunnen leiden tot verstoring van de bedrijfsvoering en legale (infra)structuren, reputatieschade en risico’s voor de veiligheid en integriteit van medewerkers en bedrijven.

Publieke en private partijen  hebben de afgelopen jaren met diverse activiteiten hard gewerkt om ondermijnende criminaliteit op en rond Schiphol tegen te gaan. In 2020 is in opdracht van de gemeente Haarlemmermeer en de Stuurgroep Aanpak Ondermijning Noord-Holland het Ondermijningsbeeld Schiphol  opgesteld. Hierin staan verschillende aanbevelingen om de aanpak van ondermijning op de luchthaven verder te versterken. Op basis hiervan is een Plan Van Aanpak Ondermijning Schiphol opgesteld. Het plan kent drie hoofdprioriteiten: locatiegerichte aanpak, branchegerichte aanpak, en integriteit pashouders. De betrokken publieke en private partners voeren dit plan uit vanuit het Programma Aanpak Ondermijning Schiphol (hierna: PAOS).

De website www.sterkeluchthaven.nl fungeert als centraal platform. Hier kunnen medewerkers op Schiphol informatie vinden over ondermijning, zich bewust worden van hun mogelijk kwetsbare positie op de luchthaven, de e-learning volgen, tips lezen om weerbaarder te zijn tegen criminele invloeden én tools krijgen om mogelijke misstanden te herkennen en te melden.

De aanpak richt zich in eerste instantie op personeel met een toegangspas voor de luchthaven. Dit zijn ruim 65.000 pashouders. Binnen de huidige aanpak is een aantal branches en locaties geprioriteerd. Hier wordt als eerste op ingezet (middelen, communicatie, etc.).   

Locatiegerichte aanpak

Focus

Binnen de locatiegerichte aanpak zijn het gebied Schiphol-Oost (verschillende deelgebieden) en de bagagekelder geprioriteerd. 

Doelen en resultaten

Doelen
  • General Aviation: een bijdrage aan een integer gebruik van General Aviation op de luchthaven Schiphol ter voorkoming van drugssmokkel.
  • We hebben de bestaande beveiliging die uit de EU-regelgeving voortvloeit met aanvullende maatregelen versterkt. Daarmee kunnen we (ondermijnende) criminaliteit op het beveiligd bedrijventerrein Schiphol-Oost tegengaan.
  • Regulier bedrijventerrein (waaronder het bedrijvenpark Fokker Logistics): het waar nodig multidisciplinair aanpakken van misstanden en opwerpen van effectieve barrières tegen ondermijnende criminaliteit op bedrijventerrein Schiphol-Oost.
  • Bagagekelder: een integere bagagekelder. Daarbij zijn het voorkomen en vroegtijdig herkennen dan wel verstoren van niet-integer of crimineel gedrag in de kelder de uitgangspunten.
Beoogde resultaten
  • Aanpassingen in de fysieke omgeving van de locaties, zoals verbeterde toegangsbeheersystemen, een nieuw passensysteem en verbeterd cameratoezicht.
  • Voortzetting Lokaal Overleg Schiphol-Oost. Hierin wordt onder andere opvolging gegeven aan aanbevelingen uit de reeds opgeleverde bedrijvenscan en het integrale actieplan. Daarnaast worden concrete signalen van ondermijnende criminaliteit op Schiphol-Oost ingebracht en integraal opgewerkt met de RIEC-partners,
    • Verkenning naar de inzet van nieuwe technologie voor het uitvoeren van integrale bedrijvenscans op basis van real time informatie.
  • Versterking van het General Aviation Back Office voor het verstevigen van de informatiepositie, intelligencebeelden en informatiegestuurd optreden binnen de doelstellingen van het Plan van Aanpak.
  • Voortzetting van de werkgroep waarin de acties in de bagagekelder worden afgestemd. Het gaat onder meer om de inzet van integrale controles, het nemen van fysieke maatregelen en het verbeteren van de informatiepositie om het gedrag van de medewerkers positief te beïnvloeden. Met deze werkgroep zoeken we ook de samenwerking met TNO.
  • Het opstellen van integrale, lokale inlichtingenbeelden met de betrokken partners.

Branchegerichte aanpak

Focus

In samenspraak met bedrijven mogelijke kwetsbaarheden in de logistieke processen in kaart brengen en barrières opwerpen tegen het misbruik hiervan. 

Doelen en resultaten

Doelen
  • Het opwerpen van effectieve barrières tegen ondermijnende criminaliteit binnen de huidige (en toekomstig) geprioriteerde branches.
Beoogde resultaten
  • Het in kaart brengen van de logistieke processen en kwetsbaarheden daarin van de verschillende branches via een vastgestelde branchemethodiek (globaal: verkenning, werkbezoek en interviews, onderzoek en analyse, aanbevelingen voor op te werpen barrières, bedrijfsbezoeken, publiek-privaat in gesprek over de aanbevelingen).
  • Operationele afstemming en samenwerking in publiek-private werkgroepen.
  • Het opwerpen van zowel publieke als private barrières tegen het misbruiken van de logistieke en facilitaire processen binnen de branche, in samenwerking met de bedrijven uit deze branches.
  • Het uitvoeren van integrale controles en acties.
  • Versteviging van het netwerk en korte lijnen met bedrijven uit de geprioriteerde branches.
  • Het onderzoeken van de logistieke processen tussen de verschillende mainports (bijvoorbeeld raakvlakken tussen de supply chain van sierteelt en de luchthaven). 

Integriteit pashouders

Focus

Doelstelling: het bevorderen van integer gedrag van pashouders; het verhogen van de bewustwording van ondermijnende criminaliteit bij de organisaties werkzaam op Schiphol; het stimuleren tot het melden van signalen en het waar nodig hier integraal opvolging aangeven; (met een communicatie-inzet gericht op bewustwording/weerbaarheid en een handelingsperspectief melden) het tegengaan van corruptie; en het aanpakken van niet-integere medewerkers.

Binnen deze prioriteiten vallen vier deelthema’s: awareness en weerbaarheid, melden, informatiedeling tussen publieke en private partijen, en repressie, opsporing en vervolging. 

Doelen en resultaten

Doelen
  • Awareness en weerbaarheid ; medewerkers weten wat ondermijnende criminaliteit is, hoe ze het kunnen herkennen en wat hun handelingsperspectief is.
  • Melden: medewerkers zijn bereid signalen van ondermijnende criminaliteit te melden en zijn bekend met de verschillende (anonieme) meldpunten waar ze terecht kunnen.
  • PPS-infodeling: in de publiek-private werkgroep PPS-infodeling worden onder andere de juridische mogelijkheden verkend tot het kunnen delen van publiek/private informatie over onder andere Schipholpashouders.
  • Repressie, opsporing en vervolging: in samenwerking met de verantwoordelijke partners, op basis van informatie uit toezicht, handhaving en opsporing het (nader) in kaart brengen, opsporen en vervolgen van personen/bedrijven die corrupte netwerken vormen op Schiphol én het doen van aanbevelingen waarmee barrières en integrale interventies kunnen worden verricht.

 

Beoogde resultaten

Awareness en weerbaarheid

  • Op het platform www.sterkeluchthaven.nl kunnen medewerkers op Schiphol informatie vinden over ondermijning, zich bewust worden van hun mogelijk kwetsbare positie op de luchthaven, tips lezen om weerbaarder te zijn tegen criminele invloeden én tools krijgen om mogelijke misstanden te herkennen en te melden.
  • Het samenkomen van de publiek-private netwerkgroep communicatie, waarin integrale afstemming plaatsvindt voor alle zaken vanuit het programma die te maken hebben met communicatie.
  • Lancering communicatiecampagne ‘Geef criminelen geen kans’ (plus bijbehorende [digitale] toolbox en middelen).
  • Het aanbieden van trainingen voor de bewustwording van personeel van private en publieke organisaties op en rond Schiphol.
  • Nieuwe opleidingsmogelijkheden verkennen als alternatief voor de awareness-trainingen (bijv. VR-training).
  • Het stimuleren tot het volgen van de e-learning op www.sterkeluchthaven.nl/elearning. In de interactieve e-learning leren medewerkers gaandeweg waarom zij als medewerker op Schiphol interessant kunnen zijn voor criminelen en hoe zij zich hiertegen kunnen beschermen.
  • Het aanwijzen en trainen van publiek-private Points of Contact Ondermijning (POCO’s). Deze POCO’s geven de strijd tegen ondermijning een vaste plek binnen hun organisatie en zorgen voor samenhang en samenwerking. Ze vormen samen een stevig netwerk.
  • Het investeren in de nieuwe aanwas van medewerkers op de luchthaven. Zo vindt er momenteel een samenwerking plaats met het ROC College Airport om het thema ondermijning in het curriculum te laten opnemen. Op deze manier worden leerlingen van de school – toekomstige medewerkers van de luchthaven – al in een vroeg stadium bewust gemaakt van en weerbaar gemaakt tegen mogelijke gevolgen van ondermijning.
  • Het organiseren of bijwonen van informatiebijeenkomsten voor luchthavenpersoneel waarin aandacht is voor ondermijning.

Melden

  • De verschillende (anonieme) meldroutes en meldpunten onder de aandacht brengen (via o.a. website, POCO’s, e-learning, etc.). De uitgelichte meldroutes zijn: intern, KMar/politie, Team Criminele Inlichtingen (TCI) en Meld Misdaad Anoniem (MMA).
  • Meld Misdaad Anoniem-campagne (start/lancering februari 2023)
  • Aandacht voor de veiligheidsbeleving van melders. Het komen tot een integraal ‘spoorboekje’ met de verschillende mogelijkheden van bescherming voor melders die zich onveilig voelen voorafgaand aan het melden of naderhand.

PPS-infodeling

  • Het opleveren van verschillende juridische adviezen over de mogelijkheden tot gegevensdeling in samenwerking met advocatenkantoor Pels Rijcken.
  • Het bespreken van geanonimiseerde casuïstiek waarin informatiedeling wel of niet een knelpunt was.

Repressie, opsporing en vervolging

  • Opsporing en vervolging van corrupte pashouders en (personen uit) criminele netwerken die misubruik maken van de infrastructuur en/of corrupte pashouders op Schiphol.
  • Verzamelen en analyseren van (o.a.) onderzoeksinformatie met betrekking tot modus operandi, knelpunten, kwetsbare plekken, processen, personen en plaatsen.
  • Het kunnen analyseren van structureel oneigenlijk gebruik van Schipholpassen en inzicht krijgen in de verschillende (afwijkende) pasbewegingen via het Dashboard Vreemde Bewegingen.
  • Integrale acties en controles gericht op de verschillende kwetsbare locaties en branches.
image

Investering project Sterke Luchthaven - Programma Aanpak Ondermijning Schiphol (PAOS)

Overige projecten programma ondermijning